Burun Eti Büyümesi (Konka Hipertrofisi)
Burun tıkanıklığı yapan patolojilerden ikinci sırada burun etlerinin büyümeleri yanı konka hipertrofileri gelir. Konkalar burun içi anatomik yapılarından birisidir. İnsanda her iki burun kavitesinde alt,orta ve üst olmak üzere 3 er adet toplam 6 konka vardır. Bunlardan solunumu etkileyenler alt ve orta konkaların aşırı büyümeleri ya da diğer patolojileridir.
Burun konkaları sağlıklı solunum yapabilmemiz için mutlak gerekli organlardır. Bu nedenle hastalıklarının medikal ve cerrahi tedavisinde çok dikkatli olunmadır. Yani konkalar insan için, solunum için olmazsa olmazdır. Asla feda edilemezler. Mutlak anatomik yapılarının korunması gerekir. Bu bölümde konkalardan alt konka hipertrofileri ve tedavilerini konuşacağız. Çünkü solunumu etkileyen daha çok alt konka büyümeleridir.
ALT KONKANIN ÖNEMİ NEDİR?
Solunan havayı filtre etme, nemlendirme ve ısıtma fonksiyonlarını yerine getirmesinde burunda en önemli yapı alt konkalardır. Bunun yanında nefes alıp verdiğimizin hissedilmesinde de hayati organ alt konkadır.
Alt konka olmadığı taktirde nefes alıp verildiği hissedilmez. Boş burun sendromu oluşur. Hastalar nefes almalarına rağmen alınan nefes hissedilmediğinden dolayı devamlı burun tıkanıklığından şikayet ederler.
Konkalar bu görevlerini nasıl yaparlar: Konkalar erektil organlardır. Yani içlerine kan dolduğunda büyürler. Hacimleri genişler. Alınan hava bu genişleyen konkalar etrafından geçerken ısınır ve nem oarnı artar. Konkalar günde 10-15 kez büyür ve küçülürler.
Örneğin sağ taraf konkalar genişlerken, sol taraf konkalar büzülür. Biraz sonra tersi olur ve bu olay gün boyu devam eder. Bu olaya nazal siklüs denir.
Bu sayede alınan hava kontrol edilir. Nazal siklüs olayı herkes için mutlak şarttır. Bundan dolayı burunda cerrahi yapılırken konkaların anatomi ve fizyolojileri korunmalıdır.
KAÇ ÇEŞİT ALT KONKA HİPERTROFİSİ VARDIR?
Alt konka hipertrofileri üçe ayrılır.
- Alt konkanın mukozal hipertrofisi
- Alt konkanın kemik dokusunun hipertrofisi
- Alt konkanın hem kemik ve hem de mukozal hipertrosi (Mikst)
ALT KONKA HİPERTROFİSİNİN NEDENLERİ
Başta gelen nedenlerden biri septum deviasyonlarıdır. Deviasyon olan tarafın karşısındaki konka’da kompansatriks hipertrofi olur. Septum deviasyonunda deviasyon olan taraftaki burun kavitesi daralırken, diğer taraftaki burun kavitesi genişlemektedir. Vücut çok geniş kavite istemediği için alt konkayı büyüterek genişliği kompanze etmektedir. Bu nedenle septum deviasyonu ameliyatları ile birlikte mutlaka konka küçültme ameliyatları yapılmalıdır.
Ayrıca Alerjik burun hastalıklarında, vazomotor rinitlerde, devamlı efedrinli gibi dekonjestan burun damlaları kullananlarda, sık sık gripal enfeksiyon geçirenlerde, burnun granülomatöz hastalıklarında, sinüzit ve kötü hava koşulları olan yerlerde çalışanlar gibi nedenlerle de alt konkalarda hipertrofiler görülebilir.
ALT KONKA HİPERTROFİLERİNİN BELİRTİLERİ
En başta gelen belirti burun tıkanıklığıdır. Özellikle geceleyin insanları daha fazla rahatsız eder. Tıkanıklık genellikle tek taraflı değildir. Bazen sağ ve bazen de sol tarafa geçer. Hastalar bazen burun tıkanıklığı ile birlikte kulaklarda da dolgunluk ve tıkanıklık çektiklerinden şikayet ederler. Baş ve yüz ağrıları ve boğaz kuruluğu şikayetlere eşlik edebilir. Kişilerin yaşan kaliteleri düşer ve burundan rahat nefes almayı arzularlar.
TANI NASIL KONUR?
Burun eti büyümelerinin tanısı kolaydır. Burnun geleneksel muayenesi ile rahatlıkla tanı konabilir. Ancak konkaların arka kuyruk kısımlarının lokalize büyümelerinde klasik muayene yöntemleri ile tanı koymak mümkün olmaz. Bu durumlarda endoskopik muayene gerekir. Böylece tanı konulur.
Ancak eğer alt konkadaki büyüme yumuşak dokuya bağlı değilse ve konkanın kemiğindeki büyümeye bağlı ise bunlarda ayırıcı tanı için alt konkanın bilgisayarlı tomografisinin çekilmesi gerekir. Çünkü kemik büyümelerine bağlı hipertrofilerde ameliyatla kemikten bir kısım çıkarmak gerekir. Yoksa ameliyat başarısız olur.
BURUN ETİ BÜYÜMELERİNDE TEDAVİ SEÇENEKLERİ
Tedavi seçenekleri ikiye ayrılır.
1- Medikal tedavi (İlaçla burun etlerinin küçültülmesi)
2- Cerrahi müdahaleler ile burun etlerinin küçültülmesi
a) Laser ile küçültme
b) Elektrokoter ile küçültme
c) Cryo cerrahisi uygulama
d) Radyofrekans cerrahisi ile küçültme
f) İnferior türbinoplasti gibi pek çok cerrahi yöntem vardır.
NE ZAMAN İLAÇ TEDAVİSİ UYGULANMASI GEREKİR?
Alt konkanın mukozal hipertrofilerinde ilaç tedavisinin etkinliği vardır ve kullanılmalıdır. Hafif ve orta olgularda verilmelidir. Ancak burada kullanım şekli ve süresi önemlidir. Kısa süreli kullanımda fayda alınamaz. Kullanım bir aydan az olmamalıdır. Daha çok lokal etkili kortizonlu burun spreyleri kullanılmalıdır. Gerekirse diğer medikasyonlarda ilave edilebilir.
Önemli not: Efedrinli burun damlaları bir haftadan fazla kullanılmamalıdır. Çünkü bağımlılık yapar ve konkanın fonksiyonlarını bozarlar.
CERRAHİ TEDAVİ SEÇENEKLERİNDEN HANGİSİNİ KULLANALIM?
Alt konka büyümelerinde olay mukozal bir hipertrofi ise yani konkanın yumuşak dokusunda bir büyüme varsa bugün gelinen noktada ilk aşamada Radyofrekans cerrahisi yapılması uygundur. Ancak ciddi olgularda, tekrarlayan ve konkanın kemik kısmında da büyüme olan olgularda PİT (Parsiyel inferior Türbinoplasti ) yapılmalıdır. Doğrusu budur.
Önemli not: Konkanın fizyoloji ve anatomisini koruyarak küçülmesini sağlandığı için bugün en iyi ve en etkili yöntem budur.
RADYOFREKANS CERRAHİSİ
Radyofrekans cerrahisi son dönemlerde kullanıma giren bir yöntemdir. Alt konka mukozal hipertrofileri yanında yumuşak damak, bademcik ve dil kökü küçültmelerinde de kullanılmaktadır. Ancak bunlar arasında en etkin olduğu alt konka mukozal hipertrofileridir.
Uygulama şekli ve avantajları
- Hastane ve özel muayenede uygulanabilir
- Lokal anestezi yeterlidir
- Mükerrer uygulamalar yapılabilir
- Uygulaması 5-10 dakika kadar sürebilir
- Kanama olmaz ve tampon gerektirmez
- Aynı gün eve gidebilir ve işine devam edebilir
- Bu nedenle dünyada yaygın olarak uygulanmaktadır
PİT (Parsiyel inferiör türbinoplasti) ameliyatı
Hem yumuşak doku ve hem de kemik dokuda hipertrofi olan olgularda yapılması gereken cerrahi PİT ameliyatıdır. Aslında ciddi alt konka hipertrofilerinde en iyi ve en uzun etkili sonuç ancak PİT cerrahisi ile alınabilir. Bu cerrahi yaklaşımda bir yandan alt konka küçültülürken diğer yandan da konka anatomisi yeniden oluşturulmaktadır. Bir anlama alt konka plastisi yapılmaktadır.
Ameliyat şekli konacak.
KONKA CERRAHİSİNİN KOMPLİKASYONLARI VARMI DIR?
Her cerrahi müdahalede olduğu gibi burada da kanama, yapışıklık ve enfeksiyon gibi bir takım komplikasyonlar olabilir. Ancak dikkatli olunduğu taktirde pek sorun yaşanmaz.
Alt konka cerrahisinde en önemli sorun konkanın tamamının alınmasıdır.
Normalde bugün artık kanserler dışında konkanın tamamen alındığı hiç bir cerrahi yaklaşım yoktur. Konkanın tamamının alınması son derece sakıncalıdır ve asla yapılmamalıdır. Konkaları tamamen alınan hastalarda boş burun sendromu oluşur. Hastalar nefes aldıkları halde nefes alamamaktan şikâyet ederler. Tedavisi de pek mümkün değildir.
ALT KONKALARDA CERRAHİ SONRASI BÜYÜMELER OLUR MU?
Alt konka cerrahilerinden belirli bir süre sonra konkaların yumuşak kısımlarında kısmı büyümeler olabilir. Bu durum radyofrekanstan sonra daha fazla görülür ve tekrar müdahale etmek gerekebilir. Ancak PİT cerrahisi yapılan hastalarda eğer cerrahi etkin ve tecrübeli ellerde yapılmışsa solunumu tıkayacak oranda bir büyüme olmaz. Kemik doku zaten alınmıştır. Yumuşak dokuda oluşabilecek hafif büyümeler ise solunumu pek etkilemezler.
