Kulak İltihapları

KBB alanının önemli ve acil müdahale gerektiren sorunlarından birisi de kulak iltihaplarıdır. Özellikle bebeklik döneminde nedeni tam anlaşılamayan ateş, devamlı ağlama ve huzursuzlukların temelinde akut kulak iltihapları bulunabilir. Kulak iltihaplarının tedavi edilmemesi kalıcı işitme kaybı da dâhil pek çok komplikasyonlara neden olabileceği için önemle üzerinde durulması gereken bir sorundur.

Dış, orta veya iç kulak’ta bakteriler, viruslar ya da mantarlar tarafından oluşturulan, ağrı, ateş, işitme kaybı ve diğer yandaş bulgularla devam eden enfeksiyonlar kulak iltihapları olarak adlandırılırlar. Kulak iltihapları devam sürelerine göre 1-1,5 aya kadar uzayanlar akut, 1,5-3 ay arası olanlar subakut ve 3 aydan fazla uzayanlar da kronik iltihaplar olarak adlandırılırlar.

Kulak iltihaplarının sınıflaması

• Dış kulak iltihapları ve tedavisi
• Orta kulak iltihapları ve tedavisi
• İç kulak iltihapları ve tedavisi

Dış kulak iltihapları ve tedavisi

Kulak kepçesi veya dış kulak yolunun bakteriyal, viral, ekzematöz ve mikotik enfeksiyonlarıdır. Özellikle ekzematöz ve mikotik yani mantar enfeksiyonları kaşıntı ile birlikte olmaları nedeniyle sıkıntılı enfeksiyonlardır. Nedenleri arasında atopik bünyeye sahip kişilerin devamlı kulaklarını kaşımaları ve buna bağlı travmalar, suları temiz olmayan havuzlara girilmesi, kulak kirlerini temizlerken dış kulak yolunun yırtılması, buşonlar ve ekzema gibi nedenler sayılabilir.

Klinik bulgu olarak dış kulak yolu enfeksiyonlarında şiddetli kulak ağrısı olabilir. Bazen kulak ağrısı o kadar şiddetli olur ki klasik ağrı kesiciler ağrıyı kontrol altına alamaz. Narkotik analjeziklere ihtiyaç duyulabilir. Ağrı ile birlikte ateş, kulakta tıkanıklık, akıntı ve bazı olgularda kaşıntı görülebilir.
Tedavide antibiyotikler, ağrı kesiciler ve antienflamatuar ilaçlar kullanılmaktadır.

Özellikle dış kulak yolundaki ödemi azaltmak için kortizonlu – antibiyotikli pomadlar ve mantar enfeksiyonlarında antimikotik pomadlar topikal yani lokal olarak kullanılmaktadır. Bu pomadlar sürülmeden önce dış kulak yolları temizlenir ve antiseptik solüsyonlar ile silinir. Bazen dış kulak yoluna pomad emdirilmiş meçler konularak 24 saat sonra çekilirler. Böylece hastanın hem kulak yolu açılır ve hem de enfeksiyonu geriletilir. Bu meçler gerekli olduğu taktirde birkaç gün konulmaya devam edilebilir. Böylece dış kulak yolu açılır ve diğer ilaçları uygulayabilmeye zemin hazırlanır.

Ekzematöz eksternal otitlerin tedavisinde antibiyotiklerin yanında antihistaminik ilaçlar ve kortizonlu preparatlar kullanılmaktadır. Çünkü bu gurup hastalarda atopik bir bünye olduğu için sadece antibiyotikler yeterli olmazlar.

Orta kulak iltihapları (Otitis media) ve tedavisi

Orta kulak kapalı bir boşluktur. Her yutkunma esnasında östaki borusu açılır ve orta kulağa hava girer. Böylece sistem çalışır. Bu sayede orta kulak basıncı ile dış ortam basıncı eşitlenir ve kulak sıvıları boğaza akar. Bu sistemin çalışmasını bozan patolojiler sonucu orta kulak havalanamaz, sıvısı boğaza akamaz ve enfeksiyona zemin hazırlanmış olur. Özellikle gripal enfeksiyonlardan sonra kulak enfeksiyonlarının görülmesi daha da sıklaşır.

Akut olaylarda streptekokus pnömoni, hemofilus influenza ve brahmanella kataralis gibi bakteriler devreye girerken, Kronik enfeksiyonlarda stafilokokus aerius ve proteus gibi bakteriler etkin olurlar.

Orta kulak iltihaplarında klinik bulgu olarak ilk önce kulak ağrısı görülür. Ağrı hafif olabildiği gibi oldukça şiddetli de olabilir. Ağrı ile birlikte ateş, kulakta dolgunluk hissi ve işitme kaybı da görülebilir. Kulakta iltihabın ilerlemesi sonucu zarda küçük bir delik oluşur ve dış kulak yolundan kanlı irinli akıntı gelmeye başlar ve bu fasılda kulak ağrısı kaybolur. Akıntı bir süre devam ettikten sonra kaybolur ve kulak düzelmeye başlar. Delinen kulak zarın kendi kendine tamir olur ve hastalık şifa ile sonuçlanır. Ya da kulak zarı perforasyonu kapanmaz, akıntılar ara ara devam eder. Bu sefer de enfeksiyon kronikleşir.

Medikal Tedavi: Orta kulak enfeksiyonlarının medikal tedavisinde antibiyotikler ilk sırada kullanılmaktadır. Antibiyotiklerin yanında ağrı kesiciler, antienflamatuar ilaçlar, ostaki borusunu açan damla ya da spreyler kullanılmaktadır. Kulak zarında kalıcı delik olan kronik olgularda topikal yani lokal damlalar kullanılmaktadır. Kronik kulak enfeksiyonlarında lokal olarak damlaların kullanılması oral yada damar yolundan ilaç kullanmaktan daha etkilidir. Ancak kulak zarı sağlam olan hasta gurubunda lokal olarak damla verilmesinin hiçbir yararı yoktur.

Cerrahi Tedavi: Orta kulak enfeksiyonlarının bazıları medikal tedavi ile tamamen düzelirken bazıları da düzelmezler. Bu olgular kronik otitler olarak adlandırılırlar. Bu kulaklarda ara ara akıntılar, işitme kaybı ve kulak zarında perforasyon devam eder. Hatta bazı olgularda hiç akıntı olmaz, ancak işitme kaybı ve kulak zarı perforasyon vardır. Bazı olgularda ise kolesteatom denilen medikal tedavinin etkili olamayacağı patolojiler bulunabilmektedir. İşte bu olgularda medikal tedavinin yanında cerrahi tedavi de devreye girmekte ve patolojiler temizlendikten sonra hastanın işitmesi de olabildiğince düzeltilmekte ve zar nakilleri yapılabilmektedir.

İç kulak iltihapları ve tedavisi Labirentitler olarak adlandırılan iç kulak iltihapları daha fazla önem arz eden durumlardır. Çünkü iç kulak iltihapları sonucunda kalıcı işitme kayıpları olabilmektedir. Bu nedenle daha dikkatli ve hızlı hareket etmek gerekir. İç kulak iltihaplarına bazı viruslar neden olabileceği gibi, orta kulaktaki enfeksiyonlarda oval ve yuvarlak pencere aracılığı ile iç kulağa yayılabilir.

Klinik belirtiler arasında sinirsel tipte işitme kaybı, çınlama, ateş, baş dönmesi, bulantı, kusma ve baş ağrısı gibi belirtiler görülebilmektedir. Bu hastaların bazılarında baş dönmeleri şiddetli olabilir ve hasta yataktan kalkamayabilir.

Tedavi de hızlı ve etkin davranılmalıdır. Eğer bir bakteriyal enfeksiyon düşünülüyorsa etkili ve yoğun antibiotik tedavisine başlanmalıdır. Çünkü ne kadar erken tedaviye başlanırsa hastanın işitme kaybını geri getirme ya da engelleme şansı o kadar fazla olur. Viral enfeksiyonlarda ise elde çok etkin ilaçlar yoktur. Antiviral ajanlar verilebilirse de bunların etkinlikleri tartışmalıdır.

Bu arada ateş düşürücü ve baş dönmesini engelleyici ilaçlar yukarıdakilere ilave edilebilirler. Hatta bulantı kusmanın çok yoğun olduğu hastalarda hastaneye yatırılabilir ve damardan tedaviye başlanabilir.